ایران از قبل از انقلاب تا پس از انقلاب

انقلاب اسلامی ایران یا انقلاب بهمن ۵۷ ، در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ هجری خورشیدی (۱۱ فوریه ۱۹۷۹) با مشارکت طبقات مختلف مردم انجام پذیرفت ونظام پادشاهی پهلوی را سرنگون و زمینهٔ روی کار آمدن نظام جمهوری اسلامی به رهبری مرجع تقلید شیعه، روح‌الله خمینی را فراهم کرد. تفکرات و شخصیت‌های اسلامی در این انقلاب ضدسلطنتی حضور برجسته‌ای داشتند و خمینی آن را انقلاب اسلامی خواند.

علاوه بر اسلام‌گرایی، ایدئولوژی‌های مختلفی نظیر سوسیالیسم، لیبرالیسم و ناسیونالیسم نیز در انقلاب حضور داشتند. در عین حال  انقلاب اسلامی ایران نخستین انقلابی است که اسلام‌گرایی را درخاورمیانه به پیروزی رساند.

انقلاب اسلامی ایران  آخرین نمونه از انقلاب‌های کلاسیک قرن بیستم بود که با گفتمان‌های قهری، سلبی و آشتی ناپذیر با تکیه بر ایدئولوژی به نتیجه رسید.در این انقلاب حتی بخش مهمی از روشنفکران لائیک و چپ نیز خود را با خمینی همسو می‌دیدند.

علل سیاسى - مذهبى وقوع انقلاب اسلامى

كتاب: جرعه جارى، ص 168گردآورنده: على ذو علمنویسنده: عبد الرحیم گواهى

در وقوع انقلاب، و بویژه پیروزى نسبتا سهل و سریع آن، عوامل سیاسى - مذهبى بالاترین نقش را بر عهده داشتند، چنانچه متفكرین و اندیشمندان خارجى ناظر بر اوضاع ایران در زمان حكومت پهلوى نیز بر این نكته وقوف كامل داشته و چنین اظهار نظر كرده‏اند كه، «انقلاب ایران از این جهت‏بوقوع پیوست كه شاه در سطح اقتصادى - صنعتى به پیشرفت و نوسازیهائى دست زد، اما در جهت نوسازى در سطح سیاسى ناكام ماند» ،(1)و یا این سخن فیشر محقق آمریكایى كه مى‏گوید، «دلایل انقلاب و زمان وقوع آن به خاطر مسائل اقتصادى و سیاسى بود، اما شكل انقلاب و سرعت اجراى آن مدیون سنت اعتراض مذهبى مردم بود» .(2)